روغن سبوس برنج از سبوس برنج که لایه خارجی دانه برنج است استخراج می شود. اگرچه اغلب، مصرف سبوس را مصرف دام می دانستند، حالا این ماده تقریبا دور ریختنی تامین کننده یک کالای اساسی و کمیاب در این روزها شد.
ویژگی روغن سبوس برنج
روغن سبوس برنج نقطه دود بالایی دارد. نقطه دود روغن سبوس برنج ۲۵۴ درجه سلیسوس است. به همین خاطر مناسب پخت و پز می باشد و در دمای بالا شکل و خواص آن تغییر نمی کند.
همچنین مشخص شده که مواد غذایی در دمای خیلی بالا روغن کمتری جذب می کنند بنابراین می توانید با خیال راحت آن را در سرخ کن ریخته و سیب زمینی رژیمی بپزید.
این روغن بسیار سبک است و مواد غذایی که با آن می پزید تا ۲۰% چربی کمتری را جذب می کنند.
روغن سبوس برنج در طب سنتی همانند خود سبوس برنج، دارای طبع متعادل است و برای هر دو دسته افراد گرم مزاج و سرد مزاج مناسب است.
بهترین روش استخراج روغن سبوس برنج
استخراج روغن سبوس برنج با حلال:
در مطالعه ای جهت استخراج روغن ، ۱۰۰ گرم سبوس به مدت ۲ شبانه روز در دمای ۱۰۰ ˚cقرار گرفت تا دیواره سلول ها شکسته شود.حلال نرمال هگزان اضافه شده و بعد از مدت ۳ شبانه روز وارد دستگاه بعدی شد. نسبت حلال به سبوس برنج ۳:۱ می باشد. سپس آن را صاف نموده تا ناخالصی های احتمالی موجود در آن جدا شود.مواد استخراج شده پس از صاف شدن به وسیله دستگاه تبخیر در خلاء حلال زدایی شد.
نتایج خوب استخراج روغن به روش حلال
- استخراج با حلال مناسب ترین روش است.به دلیل دمای پایین کیفیت روغن حاصل بالا است.
- روش حلال برای موادی که روغن موجود در آنها کم است مناسب می باشد.
- راندمان استخراج با حلال ۱۰-۱۲% بیش از روش پرس است.
- به دلیل حل شدن ناخالصی ها در حلال میزان ناخالصی های روغن حاصل بالاتر است.
مراحل مهم در فرایند روغن سبوس برنج
- حذف و فیلتر کردن ذرات سبوس
- صمغ زدایی
- خنثی سازی
- بی رنگ کردن
- بی بو کردن
ایران یازدهمین کشور در تولید روغن سبوس برنج
از عمده تولیدکنندگان این روغن در دنیا می توان به کشورهای هند، چین، کره و ژاپن اشاره کرد. در سال های اخیر ایران نیز با ثبت این دستاورد به جمع کشورهای صاحب این فرآوری در دنیا پیوست.
بیش از 90% این روغن چه به شکل دانه های روغنی و چه به شکل روغن خام از خارج از کشور وارد می شود. آن هم در زمانیکه سالیانه کشورمان به یک میلیون و پانصد هزار تن به روغن خوراکی نیاز دارد.
سالانه 3 میلیون تن شلتوک تولیدی مزارع کشور است که 5% آن سبوس و 17% آن تبدیل به روغن می شود. که تقریبا چیزی معادل 25 هزار تن می توان روغن استحصال کرد.
اهمیت استفاده از روغن سبوس برنج در رژیم غذایی انسان
سبوس برنج همان پوسته برنج قهوه ای و یا لایه دوم (زیر لایه سخت شلتوک) برنج فرآوری نشده است که ۲۰ درصد از ترکیبات آن را روغن تشکیل می دهد. یک قاشق غذاخوری روغن سبوس برنج ۱۲۰ کالری و ۱۴ گرم چربی دارد. در یک قاشق از روغن سبوس برنج ۵ گرم از این چربی وجود دارد. بعضی از خواص بی نظیر این روغن در زیر آورده شده است.
– سلامت قلب را تقویت میکند
روغن سبوس برنج برای قلب مفید است چراکه حاوی اوریزانول است که سبب کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب و کاهش تری گلیسرید می شود. دولت ژاپن این روغن را به دلیل اثرات پایین آورنده کلسترول به عنوان یک ماده غذایی سالم به رسمیت می شناسد
– دارای اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است
ترکیبات اوریزانول چندین آنزیم مهار کننده التهاب را سرکوب می کند. در یک مطالعه 4 هفته ای ، 59 فرد مبتلا به چربی خون 2 قاشق غذاخوری روغن سبوس برنج یا روغن سویا مصرف کردند.
در مقایسه با روغن سویا ، روغن سبوس برنج به طور قابل توجهی ظرفیت آنتی اکسیدانی افراد را افزایش می دهد که در مبارزه با التهاب بدن کارساز است.
– دارای خاصیت ضد سرطانی است
توكوترينول ها ، گروهي از آنتي اكسيدان هاي موجود در روغن سبوس برنج ، اثرات ضد سرطاني دارند.
مطالعات آزمایشگاهی روی حیوانات نشان می دهد که توکوترینول ها رشد سلول های مختلف سرطانی از جمله سلولهای پستان ، ریه ، تخمدان ، کبد ، مغز و پانکراس را سرکوب می کنند.
– مناسب برای پوست می باشد
روغن سبوس بسیار برای پوست مفید است و حاوی ویتامین E و اسکوالن است که سبب تقویت پوست شده و فرآیند چروک شدن را به تاخیر می اندازد.
– مفید برای بیماران دچار نرمی استخوان
مصرف روغن سبوس برنج برای افرادی که مبتلا به بیماری نرمی استخوان اند توصیه می شود، زیرا کلسیم موجود در روغن موجب بهبود بیمار می شود. لذا مصرف آن برای کودکان و افراد سالخورده توصیه می گردد.
– روغن مناسب برای فشار خون بالا
میزان کم سدیم در برنج و زیادی پتاسیم در آن موجب بهبودی بیماران دارای فشار خون بالا می شود. همچنین با مصرف این روغن، میزان رسوب عناصر در دیواره رگها کاهش یافته و سیستم گردش خون با سهولت جریان می یابد، لذا سبب بهبود بیماری قلبی می شود.
– کاهش علائم یائسگی
روغن سبوس برنج می تواند در کاهش علایم یائسگی تاثیرات مثبتی بگذارد.
در یک مطالعه بیش از ۹۰% از زنانی که این روغن را مصرف کردند از کاهش علایم یائسگی مثل گرگرفتی خبر دادند و متوجه شدند که اوریزانول موجود در سبوس برنج منجر به این خواص می شود.
– باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود
روغن سبوس برنج می تواند پاسخ سیستم ایمنی بدن شما را نسبت به باکتری ها، ویروس ها و دیگر عوامل بیماری زا بهبود دهد. تحقیقات آزمایشگاهی بر روی موش ها، تاثیر مثبت اوریزانول موجود در روغن را بر روی بهبود عملکرد سیستم ایمنی موش ها نشان داده اند.
– روغن سبوس برنج دارای خواص ضد آلرژی است
هنگام استفاده در پخت و پز و یا مصارف دیگر نه تنها آلرژی ایجاد نمی کند بلکه می تواند در بهبود علایم آلرژی در افراد موثر باشد. از حسایت بیش از حد به مواد آلرژی زا نیز جلوگیری می کند.
– به کاهش وزن کمک می کند
روغن سبوس برنج مقادیر زیادی آنتی اکسیدان های طبیعی دارد که متابولیسم بدن را بالا برده و در کاهش وزن موثر است. نسبت به سایر روغن ها کالری و چربی کمتری داشته و بیش از ۷۰ درصد از اسید چرب های موجود در آن برای بدن ضروری و مفید هستند.
روغن سبوس برنج حاوی نسبت بیشتری از چربی اشباع نشده نسبت به چربی اشباع شده است.
نتیجه گیری
این روزا که روغن کم است و به یک ماده کمیاب تبدیل شده، با فرآوری پوسته برنج ( که ایران جز تولیدکننده بزرگ برنج محسوب میشه ) میتوان به راحتی نیاز کشور را برآورده کرد و هم باعث بهبود اقتصاد کشور و اشتغال زایی مولد شد. امید بر این است که سالانه میزان تولید این محصول باکیفیت و خوب در حال فزونی باشد.
